Yangın Kapılarında Zorunlu Aksesuarlar ve Madeni Aksamlar: Mevcut ve Yeni Yangın Yönetmeliğine Göre Rehber

Giriş

Yangın kapıları, bina güvenliğinin en kritik elemanlarından biridir. Ancak yalnızca kapı kanadı veya çerçeve değil, üzerinde kullanılan aksesuarlar ve madeni aksamlar da yangın dayanımının ayrılmaz bir parçasıdır. Türkiye’deki mevcut yangın yönetmeliği ve Avrupa standartları, bu elemanların teknik özelliklerini, test yöntemlerini ve performans kriterlerini açıkça tanımlar.

Bu yazıda, Direnkapı olarak üretim ve montaj süreçlerinde dikkate aldığımız yönetmelik esaslarını temel alarak, yangın kapılarında bulunması gereken temel aksesuarları ve metal donanımları detaylı şekilde ele alıyoruz.

1. Mevcut ve Yeni Yangın Yönetmeliği Kapsamında Genel Gereklilikler

Türkiye’de yürürlükte olan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, yangın kapılarının tasarımı, malzeme seçimi ve performansına ilişkin temel çerçeveyi oluşturur. Yönetmeliğe göre:

• Kapı kanatlarının yangına dayanım süresi en az 30 dakika olmalıdır.

• Kaçış yolları üzerindeki kapılar yangına karşı duman ve alev geçirmez nitelikte olmalıdır.

• Otomatik kapanma sistemleri, duman sızdırmazlık fitilleri ve panik barlar zorunlu donanımlar arasındadır.

Avrupa Birliği’nde ise EN 16034 standardı (Fire resisting and/or smoke control characteristics for pedestrian doorsets) yangın kapısı setlerinin test edilme yöntemini tanımlar. Türkiye’de de bu standart, özellikle ithal veya CE belgeli ürünlerde referans alınmaktadır.

Yeni düzenlemelerle birlikte, yeni yangın yönetmeliği taslağında aksesuarların kapı setiyle birlikte test edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu, artık sadece kapı kanadının değil, tüm bileşenlerin — menteşe, kilit, kapı kolu, contalar, panik bar gibi — tek bir sistem olarak performans göstermesini şart koşmaktadır.

2. Yangın Kapısı Aksesuarları ve Madeni Aksamlar

2.1 Menteşeler ve Taşıyıcı Donanımlar

Yangın kapılarında kullanılan menteşeler, yüksek sıcaklık altında deformasyona uğramadan taşıma kapasitesini korumalıdır. EN 1935 standardına göre test edilmiş menteşeler tercih edilmelidir.

• Her kapıda en az üç menteşe bulunmalıdır.

• Menteşe pimleri, ısıya dayanıklı çelik veya paslanmaz çelik olmalıdır.

• Kapının yangın sırasında sarkmaması için menteşe ve kasa bağlantıları özel ankrajlarla güçlendirilmelidir.

Direnkapı, projelerinde kullandığı menteşe sistemlerini ilgili TS EN ve EN 1634-1 test raporlarına sahip tedarikçilerden temin etmektedir.

2.2 Kilit, Kolu ve Mandal Sistemleri

Yangın sırasında kapının hızlı açılıp kapanmasını sağlayan kilit ve kol sistemleri EN 12209 ve EN 1906 standartlarına uygun olmalıdır.

• Kapı kolu ve kilit aksamı, ısı etkisi altında erime veya gevşeme göstermemelidir.

• Panik bar gerektiren kaçış kapılarında EN 1125 standardı aranır.

• Kapı kolu ve silindir yüzeyleri, genellikle galvaniz veya paslanmaz çelik malzemeden üretilmelidir.

Otel kapıları gibi yoğun kullanım alanlarında, bu sistemlerin yangına dayanıklılığın yanı sıra mekanik dayanım testlerinden de geçmiş olması gerekir.

2.3 Panik Bar ve Acil Çıkış Aksamları

Kamu binaları, oteller, hastaneler ve eğitim kurumları gibi toplu kullanım alanlarında, tek hareketle açılabilen panik bar sistemleri zorunludur.

• EN 1125 standardı, panik çıkış donanımlarının test ve performans kriterlerini belirler.

• Kapının kilitli durumda dahi iç taraftan kolaylıkla açılabilmesi gerekir.

• Direnkapı, kullanılan panik bar aksesuarlarının test belgelerinin geçerliliğini her proje öncesinde kontrol eder.

2.4 Otomatik Kapanma Mekanizması (Kapı Hidroliği)

Yangın anında kapının açık kalması, duman ve alevin yayılımını hızlandırabilir. Bu nedenle otomatik kapatma sistemleri yangın kapılarında zorunludur.

• EN 1154 standardı, kapı kapatma sistemlerinin test metodunu tanımlar.

• Kapatma kuvveti, kapı boyutuna ve ağırlığına göre ayarlanmalıdır.

• Direnkapı, montaj sırasında kapı hidroliğinin kapı kanadı ve kasasıyla duman sızdırmazlığı bozmadan çalışmasını sağlar.

2.5 Duman Contası ve Kapı Altı Fitili

Yangın kapısının en kritik işlevlerinden biri duman geçişini engellemektir.

• Duman contaları ve fitiller, yüksek sıcaklıkta genleşerek boşlukları kapatır.

• EN 1634-3 standardı, duman kontrol testlerini tanımlar.

• Kapı kanadı ile kasa arasındaki boşluk 3-4 mm’yi geçmemelidir.

Bu sistemler özellikle otel kapısı, koridor kapısı ve acil çıkış kapısı uygulamalarında yangın güvenliği kadar kullanıcı konforunu da artırır.

2.6 Camlı Yangın Kapılarında Kullanılan Metal Aksamlar

Camlı yangın kapılarında, çerçeve profilleri ve cam tutucular yangına dayanıklı metalden olmalı ve EN 1363-1 testlerinden geçmiş camlarla birlikte kullanılmalıdır.

• Çelik, galvanizli sac veya alüminyum profiller tercih edilir.

• Tutucu çerçeve, genleşme ile camın patlamasını engelleyecek tolerans payına sahip olmalıdır.

3. Otel Kapıları ve Özel Proje Uygulamaları

Otel projelerinde kullanılan kapılar, hem akustik hem yangın dayanımı gereksinimlerini karşılamak zorundadır.

• Otel odası kapıları genellikle EI 30 veya EI 60 sınıfında üretilir.

• Yangın yönetmeliğine göre, otel odası kapısının otomatik kapanır ve duman sızdırmaz özellikte olması gerekir.

• Aksesuar seçiminde hem yangın sertifikası hem gürültü izolasyon testi dikkate alınmalıdır.

Direnkapı, farklı proje türlerinde — otel, hastane, ofis veya konut — kullanılan tüm kapı bileşenlerini, mevcut ve yeni yangın yönetmeliklerinde belirtilen performans kriterlerine uygun biçimde seçer.

4. Uygunluk Belgeleri ve Test Süreçleri

Bir yangın kapısının yönetmeliklere uygun sayılabilmesi için:

• CE işareti veya TS EN 16034 belgesi bulunmalıdır,

• Üretici tarafından verilen DoP (Declaration of Performance) performans beyanı mevcut olmalıdır,

• Kapı seti (kanat, kasa, menteşe, kilit, kapatma sistemi, conta) birlikte test edilmiş olmalıdır.

Direnkapı, her proje öncesinde kullanılan tüm aksesuarların test raporlarını, sertifikalarını ve tedarikçi uygunluk belgelerini titizlikle inceler.

5. Montaj ve Bakımın Önemi

Yönetmeliklere uygun bir aksesuar seçimi kadar, doğru montaj da yangın performansının korunması açısından kritik öneme sahiptir.

• Kapı kasası duvara uygun harç veya montaj elemanlarıyla sabitlenmeli, boşluklar yangına dayanıklı malzeme ile doldurulmalıdır.

• Aksesuar montajı sırasında conta veya kapatma sistemine zarar verilmemelidir.

• Yıllık bakımda panik bar, kapı hidroliği ve menteşeler kontrol edilmelidir.

Bu süreçlerin eksiksiz yürütülmesi, hem mevcut yangın yönetmeliği hem de yeni yangın yönetmeliği açısından zorunlu olacaktır.

Sonuç

Yangın kapıları, sadece metal veya ahşap bir yapı değil; bir güvenlik sistemidir. Bu sistemin bütünlüğü, kullanılan aksesuarların ve madeni aksamların yönetmeliklere uygunluğu ile korunur.

Direnkapı olarak, her projede yönetmeliklere, EN standartlarına ve teknik şartnamelere uygun aksesuarları tercih ederek, mimarların ve proje yöneticilerinin beklentilerine uygun çözümler sunuyoruz.

Yangın kapısı aksesuarları ve teknik şartnameler hakkında detaylı bilgi almak veya projeniz için uygun çözümleri değerlendirmek için Direnkapı ekibiyle iletişime geçebilirsiniz.